Δυναμική σκιασκοπία παίδων & ενηλίκων
Μελέτη οπτικού stress

Τι είναι η σκιασκοπία

Σκιασκοπία ονομάζεται η απλή παραδοσιακή οφθαλομολογική εξέταση παιδιών και ενηλίκων που πραγματοποιείται με άμεση κατ’ αντιπαράσταση εκτίμηση της εξερχόμενης κυκλοτερούς φωτεινής δέσμης εκ του οφθαλμού. Στην εντελώς ακίνδυνη εξέταση, ο οφθαλμίατρος για να καθορίσει το διαθλαστικό πρόβλημα, χρησιμοποιεί το σκιασκόπιο.

1. στην έναρξη της διάθλασης-χορήγησης γυαλιών των ενηλίκων, ιδιαιτέρως επί προσαρμοστικών διαταραχών
2. στην εξέταση βρεφών & παίδων ΧΩΡΙΣ ΚΥΚΛΟΠΛΗΓΙΑ με ταυτόσημα αποτελέσματα με την κλασσική κυκλοπληγική διερεύνηση των παιδοφθαλμιάτρων(βλ. παρακάτω)
3. στη μελέτη της μαθησιακής συμπεριφοράς & της αναγνωστικής επιτυχίας
4. στη διάγνωση & θεραπεία του οπτικού stress
5. στην ετοιμότητα έναντι των παγίδων του διαθλασιμέτρου, δηλαδή, στην σοφότερη εξισορροπητική συνταγογράφηση.

Η παραδοσιακή σκιασκοπία, ταινιοειδής (streak) ή κυκλοτερής (spot), αποτελεί, κατ αρχάς, για το νεαρό μαθητή διασκεδαστική, για τον ενήλικα ενδιαφέρουσα, για τον έμπειρο, δε, εξεταστή ευκολότατη στη χρήση μέθοδο κλινικής παρατήρησης και αξιολόγησης της οπτικής, κι όχι μόνο, συμπεριφοράς, ακόμη & επί τόπου, στο χώρο εξετάσεων/εργασίας/εκπαίδευσης.

Το Σκιασκόπιο

Το σκιασκόπιο, εκτός της φορητότητος και του μικρού κόστους, επιτρέπει άμεση πρόσβαση παρατήρησης στο πώς, στιγμή προς στιγμή , το άτομο κατευθύνει την οπτική προσοχή και επεξεργασία, προκειμένου , εν συνεχεία, να ενεργήσει με ακρίβεια και αποτελεσματικότητα (Harris 2008). Ουσιαστικά, πρόκειται για μια in vivo διαγνωστική τεχνική των ισορροπιών συμπαθητικού/παρασυμπαθητικού συστήματος, ένα παράθυρο προς τις Νευροεπιστήμες, συμβαδίζοντας έτσι, με το βασικό αντικείμενο μελέτης των σχολείων-ΚΕΔΔΥ, την απρόσκοπτη μάθηση.

Αντιθέτως, η αυτόματη διαθλασιμετρία, υποχρεωτικώς, απαιτεί μεταφορά των παιδιών σε ιατρείο ή κατάστημα οπτικών (μια συνήθης συσκευή κοστίζει περίπου δέκα χιλιάδες ευρώ) και εκτός του ότι υποχρεώνει σε ¨συνεργασία¨ άρα, ηθελημένο ή επιβεβλημένο ¨στήσιμο¨ της λειτουργικότητας του εγκεφάλου, της αναπνοής, της άνεσης χώρου, της οφθαλμοκίνησης και του εν γένει αυθορμητισμού του εξεταζόμενου, διέπεται, δε, από αρχές λειτουργίας τύπου φωτογραφικής μηχανής, παντελώς ανεπαρκείς και ευτελείς προς μελέτη ενός «ζωντανού» οπτικού συστήματος, του συστήματος υποδοχής του 80% των εξωτερικών ερεθισμάτων.

Για παράδειγμα, έχει αποδειχτεί πως πολλά παιδιά όπως κι ενήλικες με ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΟΥΣ ή ακόμη & σχεδόν ΜΗΔΕΝ βαθμούς στο αυτόματο μηχάνημα, δέχονται ως βοήθεια μόνον από τη Δυναμική Σκιασκοπία & κυρίως για κοντά με άμεση ευεργετική επίδραση στην οπτική αντίληψη κ στα συμπτώματα κοπιωπίας.

Η κατ αντιπαράσταση εξέταση, εκτός των άλλων, προειδοποιεί τον εξεταστή για την ύπαρξη παιδικού καταρράκτη, ανισομετρωπίας, αμβλυωπίας και στραβισμού, πληροφορίες που πιθανώς ξεφεύγουν από την εναλλαγή αυτόματου διαθλασιμέτρου και φοροπτέρου (Παπαδέδες 1980).

Από στατιστικής απόψεως, δεν έχει αναφερθεί ουδεμία υπεροχή στην «αριθμητική» εκτίμηση του διαθλαστικού σφάλματος μεταξύ της ταχύτατης αυτόματης μηχανικής και υπομονετικής παραδοσιακής σκιασκοπίας (Moorfields Manual of Ocular Diagnosis and Treatment 2011).

Από μια άλλη καθαρά νομο-ιατρική άποψη, βρέφη & παιδιά κάτω των 12 ετών (μικρά παιδιά) καθώς και άτομα μη συνεργάσιμα, είναι ασφαλέστερο, επιστημονικά, να εξετάζονται με παραδοσιακή σκιασκοπία προτού διενεργηθεί η υποκειμενική διάθλαστική εκτίμηση (Διάθλαση Βασικές Αρχές & Τεχνική Δαμανάκις Αλέξανδρος σελ. 93-94 ΛΙΤΣΑΣ 2009). Η παρακολούθηση, δε, της οφθαλμικής αντανάκλασης, κατ άλλους, θα πρέπει να ξεκινά από 2 ετών και να συνεχίζεται καθ όλη τη διάρκεια του εργασιακού βίου (Παπαδέδες 1978).

Μάλιστα, εγχειρίδια εξετάσεων στη Μ. Βρεττανία, επιχειρώντας να γοητεύσουν τον ειδικευόμενο ως προς την προτίμηση παραδοσιακής σκιασκοπίας (retinoscopy) αναφέρουν ότι σκοπός του σχεδιαστή του αυτόματου μηχανήματος είναι να πλησιάσει την ακρίβεια των δεδομένων ενός καλού σκιασκόπου! (Clinical Optics 3d edition p.213-215 Elkington, Frank, Greaney BLACKWELL 2006)

‘Οσον αφορά δε, στην περίφημη κυκλοπληγία, δηλαδή τη φαρμακευτική παράλυση της οπτικής προσαρμογής, η οποία, για τα παιδιά θεωρείται υποχρεωτική από τους παιδοφθαλμιάτρους, τα ίδια εγχειρίδια αντιπαραβάλλουν ΤΗ ΣΚΙΑΣΚΟΠΙΑ MOHINDRA ως αξιόπιστη εναλλακτική έναντι της ταλαιπωρίας των παιδιών αλλά & των γονιών που υποχρεούνται να παραμείνουν σε μεγάλα αστικά κέντρα πλησίον του παιδοφθαλμιάτρου εως ότου οι φαρμακολογικές επιδράσεις επιτρέψουν την εξέταση για πιθανή χορήγηση γυαλιών. ( “MCQs and OSCEs in Optics & Refraction” BHAN, MENON, WHELEHAN, WHITTLE, part One: MCQs, Clinical Refraction, questions p 81-answers p 93 BMJ BOOKS 1999)

Από πλευράς εμπειρίας του ιατρού, εκτός της 12μηνης συμμετοχής του σε εργασίες παιδοφθαλμολογικού τμήματος μετά τη λήψη της ειδικότητος (ΓΝΝ Παίδων «η Αγία Σοφία»), υπάρχουν διαβεβαιώσεις δια συστάσεων των εκπαιδευτών του, περί της δεκαετούς ευδόκιμης συνεχούς εφαρμογής της παραπάνω μεθόδου σε αμιγή παιδιατρικό πληθυσμό όσο και σε ενήλικες (Κ. Παπαδέδες, Β. Κόκοτας). Με αυτό, άλλωστε, το υπόβαθρο, του έγινε η τιμή να υπηρετήσει, ως επιστημονικός συνεργάτης, στο ΚΕΔΔΥ Ηλείας 2015-2017.